اضافهشدن استخرهای نقدینگی به صرافیهای ایرانی چه نگرانیهایی را بههمراه داشتهاست؟
استخری نهچندان زلال بزرگنمایی متن خبر دنیای‌اقتصاد- حامد توانای‌آزاد : ارزهای دیجیتال و حوزه امور مالی غیرمتمرکز، ماهیتی غیرمتمرکز دارند، به این‌معنی که در اختیار دولت و شرکت‌ها نیستند و به‌طور مستقل، با بهره‌‌‌‌‌‌گیری از فناوری بلاک‌چین و به کمک کاربران خود مدیریت و هدایت می‌شوند. علاوه‌بر مزایای مختلف از جمله شفافیت و کاهش هزینه‌‌‌‌‌‌ها، غیرمتمرکزی فرصت‌های سرمایهگذاری و مشارکت در رشد و گسترش پروژه‌ها را نیز برای علاقه‌مندان فراهم کرده‌است. در واقع کاربران در برنامه‌‌‌‌‌‌ها و پلتفرم‌های غیرمتمرکز میتوانند به‌عنوان سهامداران و حتی مدیران پروژه عمل کنند و علاوه‌بر مشارکت در تصمیم‌گیری‌‌‌‌‌‌ها، در بخش‌های مختلف نیز سرمایهگذاری داشته باشند و با همراهی پروژه در مسیر موفقیت، به سود برسند، بنابراین امروزه با پیشرفت و گسترش حوزه دیفای و برنامه‌های غیرمتمرکز، روشهای متنوعی برای سرمایهگذاری در بازار بلاک‌چینی ایجاد شده و یکی از آنها استخر نقدینگی یا مشارکت است. فرآیندی که در آن کاربران نقدینگی موردنیاز پلتفرم را فراهم میکنند و در ازای آن، پاداش دریافت میکنند.
البته استخرهای نقدینگی محدود به پلتفرم‌های غیرمتمرکز نیستند و بسیاری از صرافیهای متمرکز جهانی نیز چنین خدماتی را ارائه میکنند. این استخرها به بازار ایران نیز واردشده و برخی صرافیهای داخلی از استخر مشارکت خود رونمایی کرده‌‌‌‌‌‌اند. درحالی‌که پشتیبانی از چنین خدماتی برای بازار داخلی خوب است و از وابستگی به برنامه‌های خارجی می‌‌‌‌‌‌کاهد، اما پیش‌‌‌‌‌‌نیازهای خود را نیز دارد. یکی از این موارد، افزایش شفافیت و نظارت است که متاسفانه تا به امروز به‌خوبی دیده نشده‌است. همچنین با افزایش سرمایه‌گذاران استخرهای نقدینگی ارزهای دیجیتال، آشنایی با این سرویس اهمیت بیشتری پیدا کرده و مهم است که علاقه‌مندان قبل از استفاده و سرمایهگذاری، با برخی نکات و خطرات پیرامون استخرهای نقدینگی آشنا باشند.
استخر نقدینگی
استخر نقدینگی، یک جزء ضروری از اکوسیستم دیفای است و به‌منظور تسهیل تجارت و فعالیت برنامه‌های غیرمتمرکز مورد‌استفاده قرار می‌گیرد. در تعریف ساده، استخر نقدینگی همانند یک صندوق عمل می‌کند که کاربران با واریز ارزهای دیجیتال به آن، این امکان را برای پلتفرم غیرمتمرکز فراهم میکنند تا از این دارایی‌ها برای ارائه خدمات مختلفی از جمله ارائه وام استفاده کند. به این فرآیند، تامین نقدینگی گفته می‌شود. تامین نقدینگی برای پلتفرم و برنامه‌های غیرمتمرکز حیاتی است و در صورت نبود نقدینگی، فعالیت این برنامه‌‌‌‌‌‌ها متوقف می‌شود، به همین‌دلیل در راستای تامین نقدینگی موردنیاز، برنامه‌های فعال حوزه دیفای استخرهای نقدینگی را ایجاد میکنند تا کاربران، توکن و دارایی‌های خود را در آن قفل کرده و در عوض، پاداش دریافت کنند.
محبوبیت و گسترش استفاده از صرافیهای غیرمتمرکز جهانی از جمله یونی‌سوآپ، در محبوبیت این روش دریافت نقدینگی و سرمایهگذاری تاثیر قابل‌توجهی داشتهاست و امروزه اکثر برنامه‌های مالی و صرافیهای غیرمتمرکز دارای استخر نقدینگی هستند. در هر پلتفرم، مدت زمان قفلشدن دارایی برای دریافت سود در استخرهای نقدینگی شرایط متنوعی دارد و براساس نوع و میزان دارایی‌های واریزی، سود دریافتی سرمایه‌گذاران نیز متغیر خواهد بود. استخرهای نقدینگی از طیف وسیعی از ارزهای دیجیتال پشتیبانی میکنند و علاقه‌مندان با محدودیت قابل‌توجهی در مقدار و نوع ارز انتخابی خود برای واریز به این استخرها و کسب سود مواجه نیستند.
فعالیت در استخر نقدینگی به شرایط یا مهارت خاصی نیز نیاز ندارد و هر سرمایهگذاری می‌تواند از دارایی‌های ارز دیجیتالی خود برای واریز به استخرهای نقدینگی و کسب پاداش استفاده کند. این استخرها برای سرمایه‌گذاران بلندمدت گزینه مناسبی هستند، زیرا این امکان را به آنها می‌دهند تا از سرمایه ذخیره‌شده خود درآمد غیرفعال داشته باشند. با وجود مزایای متنوع استفاده از استخرهای نقدینگی و روشهای مشابه مانند استیکینگ، این روش‌ها همانند دیگر فعالیت‌ها در بازار ارزهای دیجیتال خطرات و ریسک‌های خود را نیز دارند. سرمایه‌گذاران به استخرهای نقدینگی ارزهای دیجیتال واریز میکنند، بنابراین تامین‌‌‌‌‌‌کنندگان نقدینگی همچنان در معرض خطرات نوسانات قیمتی این دارایی‌های دیجیتال هستند. بنابراین در شرایطی که دارایی قفل شده در استخر نقدینگی کاهش قیمت قابل‌توجهی داشته‌باشد، سود چند‌درصدی به‌دست آمده از استخرهای نقدینگی دیگر ارزشی نخواهد داشت و سرمایه‌گذار ممکن است با ضررهای غیرقابل جبرانی مواجه شود.
پاداش دریافتی کاربران در این روش‌ها نیز کاملا شفاف نیست. معمولا بازده اعلامی تخمینی است و ممکن است در نهایت بر اثر عوامل مختلفی، کاربر کمتر یا بیشتر از میزان‌درصد اعلام‌شده به ازای سرمایهگذاری خود پاداش دریافت کند. زمان آزادسازی نیز موضوع مهم دیگری است که سرمایه‌گذاران باید به آن توجه داشته باشند.
برخی زمان‌ها محدودیت‌هایی مانند زمان و تعداد دفعات برداشت سرمایه از استیکینگ و استخرهای نقدینگی وجود دارد که می‌تواند منجر به ازدست‌رفتن برخی فرصت‌ها برای خرید و فروش دارایی‌ها در زمان‌‌‌‌‌‌های مناسب شود. هرچند برداشت سرمایه از استخرهای نقدینگی معمولا هزینه‌ای ندارد و کاربر تنها ممکن است سود دوره را از دست بدهد. لازم به‌ذکر است که با وجود برخی شباهت‌‌‌‌‌‌ها، فرآیندهای استیکینگ و استخر نقدینگی تفاوت‌‌‌‌‌‌های مهمی با یکدیگر دارند و درحالی‌که در هر دو روش سرمایه‌گذار دارایی‌های خود را برای کسب سود قفل می‌کند، اما نحوه و چرایی استفاده از آنها متفاوت است. در فرآیند استیکینگ معمولا دارایی کاربران در شبکه‌‌‌‌‌‌های بلاک‌چینی قفل می‌شود که به حفظ امنیت و توسعه بیشتر شبکه کمک می‌کند.
هم‌اکنون اتریوم از جمله بزرگ‌ترین ارزهای دیجیتال است که به کمک فرآیند استیکینگ فعالیت می‌کند و از کارمزد‌‌‌‌‌‌های دریافتی، به مشارکت‌‌‌‌‌‌کنندگان استیکینگ خود پاداش‌می‌دهـد. درحالی‌که استخرهای نقدینگی ارتباطی با شبکه بلاک‌چین و نحوه فعالیت این شبکه‌‌‌‌‌‌ها ندارند و توسط پلتفرم‌‌‌‌‌‌ها و صرافی‌‌‌‌‌‌ها برای تامین نقدینگی استفاده می‌شوند، در نتیجه، سود و شرایط سرمایهگذاری و استفاده از استیکینگ و استخر نقدینگی متفاوت است و سرمایه‌گذاران باید به این موضوع دقت داشته باشند.
استخر مشارکت در ایران
استخر نقدینگی از جمله روشهای سرمایهگذاری مالی است که کاربران ایرانی میتوانند بدون نگرانی پیرامون خطرات تحریم و قفلشدن دارایی از آن استفاده کنند، زیرا این سرویس ماهیتی غیرمتمرکز دارد و معمولا در صرافی‌‌‌‌‌‌ها و برنامه‌های امور مالی غیرمتمرکز مورد‌استفاده قرار می‌گیرد، بنابراین برای ارائه نقدینگی و کسب پاداش نیازی به ایجاد حساب کاربری یا احرازهویت نیست و علاقه‌مندان تنها کافی است تا با اتصال کیف‌پول بلاک‌چینی خود، دارایی‌ها را به استخر منتقل کنند. استخرهای نقدینگی به کمک قرارداد‌‌‌‌‌‌های هوشمند فعالیت میکنند و بنابراین فرآیندها به‌طور خودکار، شفاف و دقیق انجام می‌شود و نیازی به شخص واسطه نیست. استخرهای نقدینگی در اختیار سرمایه‌گذاران صرافیهای داخلی نیز قرارگرفته‌اند و اخیرا صرافی ایرانی نوبیتکس از استخر مشارکت خود رونمایی کرده‌است.
این صرافی هم‌اکنون بیش از ۳۰ ارز را در استخرهای مشارکت خود پشتیبانی می‌کند و با توجه به تکمیل ظرفیت اکثر استخرها، به‌نظر می‌رسد که با استقبال خوبی از سمت کاربران مواجه شده‌است. موضوعی که نشان می‌دهد کاربران ایرانی در این ماه‌های کم‌نوسان بازار به چنین روش سرمایهگذاری علاقه نشان‌داده‌اند. با توجه به میزان قابل‌توجه دارایی‌های قفل‌شده در استخرهای نقدینگی و پرداخت سود به ازای آن، نحوه مدیریت و استفاده از دارایی‌ها در صرافی‌‌‌‌‌‌ها حساسیت زیادی دارد. این موضوع به‌طور ویژه در صرافیهای متمرکز داخلی اهمیت پیدا می‌کند زیرا به دلایل مختلفی از جمله تحریم‌ها و خطر کشف منابع مورد‌استفاده، کمترین شفافیت پیرامون فعالیت صرافیهای کشور وجود دارد.
درحالی‌که در صرافی‌‌‌‌‌‌ها و پلتفرم‌های غیرمتمرکز تمام داده و دارایی‌ها به‌طور شفاف در اختیار سرمایه‌گذاران قرار می‌گیرند، در خدمات استیکینگ و استخر نقدینگی صرافیهای ایرانی داده‌های مشخص و قابل‌استنادی پیرامون تعداد استفاده‌‌‌‌‌‌کنندگان، مقدار دارایی موجود در صندوق و نحوه استفاده از دارایی‌های کاربران وجود ندارد. به همین دلیل در راستای شفافیت بیشتر و افزایش اعتماد کاربران، صرافی‌‌‌‌‌‌ها و پلتفرم‌های ایرانی بهتر است برخی مستندات را درباره نحوه فعالیت و شرایط پیرامون خدمات دیفای و سرمایهگذاری خود ارائه کنند. درحالی‌که ترس از کشف روشهای مورد‌استفاده و خطرات تحریم‌ها قابل‌درک است، اما اطمینان از امنیت دارایی کاربران نیز نباید نادیده گرفته شود. یک راه‌حل برای این چالش، افزایش فعالیت دستگاه‌های دولتی و نظارتی کشور در بازار ارزهای دیجیتال کشور است تا با حفظ محرمانگی اطلاعات، فعالیت دیفای و خدمات سرمایهگذاری صرافی‌‌‌‌‌‌ها را بررسی و از درستی روش انجام این فعالیت‌ها اطمینان حاصل کنند.
طی سالیان گذشته علاقه و استفاده از برنامه‌های غیرمتمرکز و حوزه دیفای رو به افزایش بوده‌است و در آینده نزدیک این روند می‌تواند سرعت بسیار بیشتری در کشور پیدا کند، بنابراین برای قانون‌گذاری و افزایش نظارت‌ها زمان زیادی باقی نمانده‌است و امید است که مسوولان با افزایش توجه به بازار گسترده خرید و فروش ارزهای دیجیتال، چارچوب قانونی آن را هرچه زودتر ایجاد و اعلام کنند تا کاربران و سرمایه‌گذاران در این بازار پرنوسان و پرخطر، از امنیت بیشتری برخوردار باشند.
