بلاک چین (Blockchain) یک شبکه غیرمتمرکز است؛ یعنی تحت نظارت هیچ نهادی قرار ندارد. این شبکه به کمک لایه‌ها و الگوریتم‌های اجماع خود هدایت می‌شود. البته کاربران یک شبکه بلاک چین به‌صورت همگانی و با حق رأی می‌توانند در اداره این شبکه نقش داشته باشند. شبکه بلاک چین در صورتی که با مشکل خاصی روبه‌رو باشد، تمهیدات خاصی برای حل آن ارائه می‌شود. لایه‌های ابتدایی بلاک چین با مشکلات مقیاس‌پذیری روبه‌رو بودند. راه‌حل‌های لایه دوم و سوم بلاک چین توانستند این مشکل را تا حد زیادی برطرف کنند. در ادامه به بررسی لایه ۳ بلاکچین خواهیم پرداخت. لایه‌ای که کاربران از طریق آن می‌توانند با بلاک چین ارتباط داشته باشند!
لایه ۳ بلاک چین چیست؟
لایه ۳ بلاک چین (Layer 3) لایه‌ای است که به افزایش مقیاس‌پذیری، کارایی و تعامل پذیری شبکه‌های بلاک چین کمک می‌کند. برای درک بهتر ماهیت لایه ۳ بلاک چین، باید با لایه صفر، اول و دوم بلاک چین نیز آشنایی داشته باشید. در اینجا کارکرد لایه صفر تا ۳ بلاک چین را بیان می‌کنیم:
- لایه صفر بلاک چین (Layer 0) یا (L0)
لایه‌های شبکه بلاکچین از صفر شروع می‌شوند. لایه سفر بلاک چین، لایه اصلی و زیرساختی این شبکه است. کلیه زیرساخت‌ها و عناصر اساسی بلاک چین در این لایه تعریف می‌شوند.
- لایه اول بلاک چین(Layer 1) یا (L1)
لایه اول بلاک چین، لایه اجماع و برنامه‌ریزی شبکه بلاک چین است. این لایه مسئولیت فرایندهای برنامه‌نویسی، اجماع، زمان تأیید بلاک، حل اختلاف و قوانین شبکه را برعهده دارد. توسعه‌دهندگان این لایه را به‌عنوان «لایه پیاده‌سازی» نیز می‌شناسند. این لایه با مشکلات مقیاس‌پذیری روبه‌رو است؛ به همین خاطر است که سایر لایه‌ها مطرح شدند. بیت کوین و اتریوم از مشهورترین بلاک چین‌های لایه ۱ بلاک چین هستند. قیمت ارز اتریوم و بیت کوین ضمن تمام مشکلات مقیاس‌پذیری، همچنان در حال افزایش است.
- لایه دوم بلاک چین (Layer 2) یا (L2)
لایه دوم بلاک چین به «لایه همپوشانی» معروف است. لایه دوم روی لایه اول بلاک چین قرار می‌گیرد. از لایه دوم برای حل مشکلات مقیاس پذیری لایه اول استفاده می‌شود؛ این لایه با اضافه کردن گره، توان عملیاتی شبکه را افزایش می‌دهد. در این لایه از روش‌های مختلفی همچون کانال‌های وضعیت، رول‌آپ‌ها، زنجیره‌های جانبی و… برای افزایش مقیاس‌پذیری بهره می‌گیرند. از جمله شبکه‌های مبتنی بر لایه دوم بلاک چین می‌توان شبکه لایتنینگ بیت کوین و پالیگان را نام برد.
- لایه سوم بلاک چین (Layer 3) یا (L3)
لایه سوم بلاک چین، لایه‌ای است که علی‌رغم مقیاس‌پذیری می‌تواند تعامل واقعی را نیز برای بلاک چین ایجاد کند. در واقع این لایه علاوه بر ارائه رابط کاربری می‌تواند عملکردهای درون زنجیره‌ای و بین زنجیره‌ای را نیز فراهم کند؛ از جمله این عملکردها می‌توان به تأمین نقدینگی، صرافی‌های غیرمتمرکز، برنامه‌های استیکینگ و برنامه‌های کاربردی اشاره کرد. لایه ۳ بلاک چین به «لایه اپلیکیشن» هم مشهور است. کاربران از طریق این لایه با شبکه بلاک چین ارتباط می‌گیرند.
لایه ۳ یلاک چین، مفهومی که روی راه‌حل‌های مقیاس پذیری لایه ۲ سوار می‌شود. این لایه تلاش می‌کند تا محیطی اختصاصی برای اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز (dApps) به‌وجود آورد. پروتکل‌های لایه ۳ بلاک چین راه‌حل‌های نوآورانه‌ای برای پاسخگویی به تقاضای روبه‌رشد اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز دارند. این راهکارها می‌توانند قابلیت‌های بلاک چین را به‌شکل قابل‌ملاحظه‌ای افزایش دهند.
چرا به لایه ۳ بلاک چین نیاز داریم؟
ویتالیک بوترین (Vitalik Buterin) بنیان‌گذار اتریوم در سال ۲۰۱۷ به مفهومی به‌نام سه‌راهی بلاک چین (Blockchain Trilemma) اشاره کرد. شبکه‌های بلاکچینی تلاش می‌کنند تا به سه هدف امنیت (Security)، مقیاس‌پذیری (Scalability) و تمرکززدایی (Decentralization) دست پیدا کنند که به مجموعه آن‌ها سه‌راهی بلاک چین گفته می‌شود. شبکه‌های بلاک چینی نمی‌توانند هرسه این ویژگی‌ها را با هم فراهم کرده و اغلب مجبورند یکی را فدای دو ویژگی دیگر کنند. برای مثال، شبکه بیت کوین سرعت و مقیاس‌پذیری را فدای امنیت و تمرکززدایی کرده است. این مشکلان سبب شدند تا لایه‌های مختلف بلاک چین ایجاد شوند. لایه دوم بیشتر به برقراری این سه‌راهی اشاره دارد اما لایه ۳ بلاکچین مشکلاتی فراتر از سه‌راهی را می‌تواند حل کند!
با مطرح شدن اپیلیکشن‌های کاربردی و سیستم‌های مبتنی بر امور مالی غیرمتمرکز یا دیفای (Defi) مانند صرافی‌های غیرمتمرکز یا سیستم‌های وام‌دهی ارز دیجیتال، نیاز به رابط کاربری برای بلاک چین احساس شد. لایه ۳ بلاک چین با هدف برقراری ارتباط بین بلاک چین و دنیای واقعی ایجاد شد. بنابراین شبکه‌های بلاک چینی برای گسترش و پذیرفته شدن توسط توسعه دهندگان به راه‌حل‌های لایه ۳ نیاز دارند.
معرفی برخی از پروژه‌های لایه ۳ بلاک چین
لایه ۳ بلاکچین روی قابلیت همکاری (Interoperability) تمرکز دارد. از جمله پروژه‌هایی که با هدف تحقق چنین امری فعالیت می‌کنند، می‌توان موارد زیر را نام برد:
- اینترلجر پروتکل (Interledger Protocol)
پروتکل اینتلجر به اختصار (ILP) روی شبکه بلاک چین ریپل راه‌اندازی شده است. این پروژه روی پیاده‌سازی استانداردهای اتصال فضای وب در دنیای بلاکچین فعالیت دارد. این پروتکل بدون توجه به اندازه پرداخت، امکان انجام فوری آن را فراهم می‌کند.
- کونت (Quant)
پروژه کونت روی شبکه اتریوم ایجاد شده و هدف آن اتصال بلاک چین‌های عمومی و شبکه‌های خصوصی است. کونت ارتباط بین بلاک چین‌ها را از طریق سرویس «Overledger DLT» انجام می‌دهد. ارز دیجیتال بومی و اختصاصی کونت در شبکه اتریوم با نماد «QNT» در بازار کریپتو عرضه شده و از طریق صرافی‌های رمزارزی قابل خرید است. وقتی قیمت ارز اتریوم بالاتر می‌رود، احتمال اینکه قیمت توکن‌های دیگر شبکه اتریوم نیز بالا برود، وجود دارد.
- آیکون (ICON)
آیکون، یک پروتکل قابلیت همکاری است که تمام داده‌های بلاک چین را در یک لایه جمع می‌کند. این پروژه می‌تواند زنجیره‌های متعدد را تحت یک وب یکپارچه از شبکه‌های به هم پیوسته به هم متصل کند. به عبارت دیگر، آیکون یک شبکه غیرمتمرکز بوده که با هدف ایجاد یک اقتصاد دیجیتال، میزبان سایر شبکه‌های مبتنی بر بلاک چین است. ارز دیجیتال بومی و اختصاصی این پرژه با نماد «ICX» در بازار کریپتو عرضه شده و از طریق صرافی‌های رمزارزی داخلی و خارجی قابلیت معامله دارد.
موارد فوق برخی از پروژه‌های مبتنی بر لایه ۳ بلاک چین هستند. این پروژه‌ها می‌توانند قابلیت همکاری در بلاک چین را برای کاربران فراهم کنند. به مرور شاهد راه‌اندازی پروژه‌های بیشتری در لایه ۳ بلاک چین خواهیم بود.
آیا پروژه‌های لایه ۳ بلاک چین برای سرمایه گذاری مناسب هستند؟
با توجه به پیشرفت‌های حوزه بلاک چین، نمی‌توان نسبت به پروژه‌ها جدید آن بی تفاوت بود. بسیاری از افراد علاقه دارند تا با آخرین دستاوردهای بلاک چین پیش بروند و روی آخرین پروژه‌های آن سرمایه‌گذاری کنند. اگرچه بلاک چین در معرض خطرات سایبری قرار دارد و برخی از پروژه‌های آن در جریان هک‌هایی که صورت می‌گیرد، منحل می‌شوند، اما این موضوع از طرفداران بلاک چین کم نکرده است. بنابراین اگر شما نیز جزو افرادی هستید که می‌خواهند روی آخرین پروژه‌های بلاک چین سرمایه گذاری کنند، می‌توانید پروتکل‌های لایه ۳ بلاکچین را برای این امر انتخاب کنید. هم زمان که قیمت ارز اتریوم و بیت کوین در بازار افزایش پیدا می‌کند، ارزهای دیجیتال جدیدی به رتبه‌های بالای کریپتو صعود می‌کنند که می‌توانند سود خوبی را به سرمایه‌گذاران خود برسانند. برخی از ارزهای دیجیتالی که در بازار صعود می‌کنند، مربوط به پروژه‌های لایه دوم و سوم بلاک چین هستند!
چطور می‌توان روی پروژه‌های لایه ۳ بلاک چین سرمایه‌گذاری کرد؟
سرمایه گذاری روی پروژه‌های لایه ۳ بلاکچین کار آسانی است. برای این کار فقط کافیست توکن‌های بومی پروتکل‌های مبتنی بر لایه ۳ را شناسایی کنید، سپس در آن توکن‌ها را از طریق صرافی‌های رمزارزی خریداری کنید. اگرچه بسیاری از صرافی‌های بین‌المللی به دلیل وجود تحریم‌ها به کاربران ایرانی خدمات خود را ارائه نمی‌کنند، اما امکان خرید ارزهای دیجیتال مختلف در صرافی‌های ایرانی وجود دارد. بنابراین در صورتی که توکن موردنظر شما در صرافی‌های ایرانی لیست شده باشد، به‌راحتی و با واریز مستقیم ریالی می‌توانید روی آن‌ها سرمایه‌گذاری کنید. البته ممکن است پروژه‌های جدید برای سرمایه‌گذاری با ریسک بالاتری همراه باشند؛ بنابراین می‌توانید روی سرمایه‌گذاری پروژه‌های لایه ۲ بلاک چین نیز متمرکز شوید.
هر ارز دیجیتالی که شما بخواهید، از طریق صرافی‌ها می‌تواند خریداری شود. بنابراین در صورتی که خواهان سرمایه گذاری روی هر ارز دیجیتال باشید، باید به یک صرافی معتبر مراجعه نمایید.
