به‌سادگی برای پاسخ به این سؤال که ارز فیات چیست؟ میتوان گفت همان پولهای قانونی و رایج کشورها مانند دلار آمریکا هستند که در بین عموم مردم پایدارتر و قابلاعتمادتر به نظر میرسند. اما از زمان ظهور رمزارزها، بحثهای زیادی در مورد اینکه کدام بهتر است، «ارز دیجیتال یا فیات؟» وجود داشته است. در این مقاله از صرافی ارز دیجیتال او ام پی فینکس قصد داریم به بررسی مزایا و معایب هر کدام از این نوع ارزها بپردازیم و مقایسه جامعی از فیات و رمزارزها ارائه دهیم.
پادکست ارز فیات چیست؟
ارز فیات چیست؟
ارز فیات به ارز صادر شده توسط دولتها گفته میشود که توسط یک کالای فیزیکی مانند طلا یا نقره پشتیبانی نمی‌شود، بلکه توسط مرکز صادرکننده آن پشتیبانی میشود. خرید و فروش تتر یا دیگر استیبل‌کوین‌ها در دنیای رمزارزها به آن دلیل مهم است که نقش ارزهای فیات را در این صنعت دارند. در واقع، ارزش یک ارز فیات از رابطه بین عرضه و تقاضا و ثبات دولت صادرکننده به‌جای ارزش کالایی که پشتوانه آن است به دست می‌آید. اکثر ارزهای کاغذی مدرن از جمله؛ دلار آمریکا، یورو، ریال و سایر ارزهای رایج جهانی، فیات هستند.
بر خلاف ارزهای دیجیتال که امروزه محبوبیت قابل‌توجهی به دست آورده‌اند، به‌طوری‌که خرید اتریوم یا دیگر رمزارزهای برتر مانند بیت‌کوین از دوران پیدایش خود تا به امروز بازدهی قابل‌قبولی برای سرمایه‌گذاران رمزارزها کسب کرده است. ارزهای فیات به‌خودی‌خود هیچ ارزشی ندارند؛ چراکه هیچ پشتوانه‌ای به‌عنوان کالای فیزیکی ندارند، در نتیجه قابل بازخرید نیستند.
پشتوانه ارز فیات چیست؟
ازآنجایی‌که ارزهای فیات به ذخایر فیزیکی مانند ذخیره ملی طلا یا نقره مرتبط نیست، خطر ازدست‌دادن ارزش به دلیل تورم یا حتی بی‌ارزش شدن کامل در صورت تورم فوق‌العاده را دارد. در برخی از بدترین موارد ابر تورم، مانند موقعیت مجارستان بلافاصله پس از جنگ جهانی دوم، نرخ تورم ارز ملی می‌تواند در یک روز دوبرابر شود.
علاوه بر این، اگر مردم اعتماد خود را به پول یک کشور از دست بدهند، پول دیگر ارزشی نخواهد داشت. این بسیار متفاوت از ارزی با پشتوانه طلا است. به دلیل اینکه تقاضا برای طلا در جواهرات و تزئینات وجود دارد و همچنین این فلز گرانبها در ساخت وسایل الکترونیکی، کامپیوترها و وسایل نقلیه هوافضا و به‌طورکلی در صنعت ارزش ذاتی دارد.
تاریخچه ارز فیات
نخستین استفاده از ارزهای فیات به چین در قرن یازدهم بازمیگردد، اما رواج جهانی آن از قرن بیستم آغاز شد. پس از لغو استاندارد طلا در سال ۱۹۷۱ توسط آمریکا، ارزهای فیات به شکل امروزی خود در اقتصاد جهانی تثبیت شدند و امروزه در تمامی کشورها مورد استفاده قرار می‌گیرند.
تاریخچه پول فیات در ایالات متحده
دلار آمریکا هم به‌عنوان پول فیات و هم به‌عنوان وجه قانونی شناخته میشود. این پول برای بدهی‌های خصوصی و دولتی پذیرفته شده است. وجه قانونی به هر ارز یا پولی گفته میشود که توسط دولت به‌عنوان پول قانونی اعلام شده باشد. بسیاری از دولتها ابتدا پول فیات منتشر می‌کنند و سپس آن را به‌عنوان وجه قانونی تعیین می‌کنند تا استاندارد بازپرداخت بدهی‌ها باشد.
در گذشته، ارز کشور به پشتوانه طلا و در برخی موارد نقره حمایت می‌شد. دولت فدرال با تصویب قانون اضطراری بانکداری در سال ۱۹۳۳، اجازه مبادله ارز با طلای دولتی را برای شهروندان متوقف کرد. استاندارد طلایی که ارز آمریکا را با طلای فدرال پشتیبانی می‌کرد، در سال ۱۹۷۱ به‌طور کامل پایان یافت، زمانی که ایالات متحده همچنین صدور طلا به دولت‌های خارجی در ازای ارز آمریکا را متوقف کرد.
از آن زمان به بعد، دلارهای آمریکا توسط «تمام اعتماد و اعتبار» دولت ایالات متحده پشتیبانی می‌شوند. این ارز «وجه قانونی برای همه بدهی‌ها، اعم از عمومی و خصوصی» است، اما دیگر «قابل بازخرید با پول قانونی در خزانه‌داری ایالات متحده یا در هیچ بانک فدرال رزرو» نیست، همانطور که قبلا روی اسکناس‌های دلار آمریکا نوشته شده بود. در این معنا، دلار آمریکا «وجه قانونی» است و نه «پول قانونی»؛ به این معنی که قابل تبدیل به طلا، نقره یا هر کالای دیگری نیست.
تفاوت ارز فیات با استاندارد طلا چیست؟
در سیستم استاندارد طلا، ارزش هر واحد پول به مقدار مشخصی از طلا وابسته بود؛ یعنی هر اسکناس یا واحد پولی نمایانگر یک مقدار معین طلا بود که می‌توانست به آن تبدیل شود. این موضوع باعث می‌شد ارزش پول کاملاً ثابت و پایدار باشد، زیرا پشتوانه‌ای ملموس و محدود وجود داشت. با این حال، این سیستم انعطاف‌پذیری کمی برای دولتها در مدیریت اقتصاد و سیاست‌های پولی به همراه داشت.
در مقابل، ارز فیات پولی است که ارزش آن به خودی خود یا بر اساس کالا یا فلز گرانبها تعیین نمی‌شود، بلکه صرفاً بر پایه اعتماد عمومی به دولت و قدرت اجرایی آن استوار است. به عبارت دیگر، ارزش پول فیات وابسته به این است که مردم و بازارها به آن اعتماد داشته باشند و آن را به‌عنوان وسیله‌ای برای معامله، ذخیره ارزش و پرداخت بدهی‌ها بپذیرند.
این ساختار باعث افزایش انعطاف‌پذیری در سیاست‌های پولی میشود؛ به طوری که دولت و بانک مرکزی می‌توانند میزان عرضه پول را کنترل کنند، نرخ بهره را تنظیم کنند و در شرایط اقتصادی بحرانی وارد عمل شوند. اما در عین حال، این سیستم می‌تواند منجر به افزایش تورم و بی‌ثباتی اقتصادی شود اگر اعتماد عمومی کاهش یابد یا سیاست‌های پولی به‌درستی مدیریت نشود.
دلیل جایگزین شدن پول فیات با استاندارد طلا چه بود؟
یکی از دلایل اصلی، محدودیت منابع طلا و نیاز اقتصادهای مدرن به نقدینگی بیشتر بود. همچنین کنترل بهتر بر سیاست‌های پولی و مقابله با بحران‌های مالی نیازمند سیستم منعطف‌تری بود که ارز فیات این امکان را فراهم کرد.
محدودیت منابع طلا
مقدار طلای موجود در جهان محدود است و با رشد سریع اقتصادهای مدرن، نیاز به نقدینگی و عرضه پول بیشتر احساس می‌شد. سیستم استاندارد طلا نمی‌توانست پاسخگوی نیازهای مالی گسترده و پیچیده اقتصادهای بزرگ و جهانی باشد، زیرا محدودیت طلا مانع از افزایش سریع پول می‌شد.
نیاز به انعطاف‌پذیری در سیاست‌های پولی
در شرایط بحران‌های مالی یا رکود اقتصادی، دولتها نیاز داشتند که بتوانند به سرعت سیاست‌های پولی خود را تغییر دهند، میزان عرضه پول را افزایش یا کاهش دهند و نرخ بهره را تنظیم کنند. سیستم استاندارد طلا این امکان را محدود می‌کرد، زیرا عرضه پول به مقدار طلای موجود بستگی داشت.
مقابله با بحران‌های مالی و اقتصادی
تجربه بحران‌های اقتصادی و جنگ‌ها نشان داد که سیستم استاندارد طلا نمی‌تواند به خوبی پاسخگوی نیازهای مالی اضطراری باشد. ارز فیات با امکان کنترل عرضه پول، به دولتها اجازه می‌داد تا به سرعت منابع مالی لازم را فراهم کرده و سیاست‌های حمایتی را اجرا کنند.
سادگی و کارایی بیشتر در معاملات روزمره
استفاده از پول فیات باعث شد که معاملات روزمره و نقل و انتقالات مالی بدون نیاز به پشتوانه کالایی خاص سریع‌تر و راحت‌تر انجام شود. این موضوع موجب افزایش کارایی بازارها و تسهیل تجارت داخلی و بین‌المللی شد.
جدول مقایسه مزایا و معایب ارز فیات
ارز فیات (Fiat Currency) همان پول رایجی است که توسط دولتها منتشر و پشتیبانی میشود و در معاملات روزمره مورد استفاده قرار می‌گیرد. مانند هر ابزار مالی دیگری، ارز فیات نیز دارای مزایا و معایبی است که آگاهی از آنها می‌تواند به افراد در تصمیم‌گیری بهتر کمک کند. بسته به شرایط اقتصادی، اهداف سرمایه‌گذاری و نوع استفاده، ممکن است استفاده از ارز فیات برای برخی مناسب و برای برخی دیگر محدودکننده باشد. در جدول زیر می‌توانید به‌طور خلاصه با مهم‌ترین مزایا و معایب ارز فیات آشنا شوید:
| مزایا | توضیح | معایب | توضیح |
| کنترل بیشتر بانک مرکزی | امکان تنظیم عرضه پول، نرخ بهره و نقدینگی برای مدیریت اقتصاد | ریسک تورم بالا | چاپ بی‌رویه پول می‌تواند باعث کاهش ارزش پول و افزایش تورم شود |
| هزینه تولید پایین‌تر | نسبت به ارزهای کالامحور مانند طلا، تولید و توزیع ارز فیات ارزان‌تر است | عدم پشتوانه واقعی | ارز فیات به‌جای پشتوانه طلا یا نقره، صرفاً بر پایه اعتماد عمومی به دولت استوار است |
| انعطاف‌پذیری در سیاست‌های پولی | دولتها می‌توانند سریع‌تر به بحران‌های اقتصادی پاسخ دهند | امکان ایجاد حباب‌های اقتصادی | افزایش بیش از حد نقدینگی می‌تواند بازارهای مالی را ناپایدار کند |
| سهولت در مدیریت بحران‌های اقتصادی و رکودها | امکان اجرای سیاست‌های انبساطی در زمان بحران برای حمایت از بازار و اشتغال | عدم تضمین در ثبات اقتصادی | دولتها همیشه نمی‌توانند از بروز رکود یا بحران جلوگیری کنند |
مقایسه ارز دیجیتال با ارز فیات
رمزارز یک ارز دیجیتال یا مجازی است که از رمزنگاری برای ایمنسازی تراکنشهای خود استفاده میکند. این نوع داراییها غیرمتمرکزند، به این معنی که تحت کنترل دولت یا مؤسسه مالی خاصی نیستند. در ادامه توضیح خواهیم داد که ارزهای دیجیتال و ارز فیات چه تفاوتی با همدیگر دارند و مزایا و معایب هر کدام چیست.
- ارزهای دیجیتال مجازی و جهانی هستند: ارزهای دیجیتال یک گزینه عالی برای مشاغلی هستند که نیاز به پرداخت‌های بین‌المللی دارند؛ زیرا می‌توانند به‌سرعت و به‌راحتی بین حساب کیف پول‌ها یا صرافی‌ها منتقل شوند. این امر، ارزهای دیجیتال را برای کسب‌وکارهای آنلاین و پلتفرم‌های تجارت الکترونیک ایده‌آل میکند.
- رمزارزها نام مستعار دارند: یکی از بزرگ‌ترین مشکلات پول فیات این است که هر بار که پرداختی انجام می‌دهید، تراکنش شما با هویت واقعی شما قابل‌ردیابی است. این بدان معنی است که هدف خرج‌کردن شما ممکن است برای سازمان‌های دولتی و سایر مؤسسات و نهادها، قابل‌مشاهده باشد. بااین‌حال، معاملات ارزهای دیجیتال ناشناس و مستعار هستند. هنگامی که یک تراکنش انجام شد، ردیابی آن به فرستنده یا گیرنده بسیار دشوار است. این امر ارز دیجیتال را به گزینه‌ای عالی برای مشاغلی از جمله؛ کمپین‌های سیاسی یا سازمان‌های غیرانتفاعی تبدیل میکند که باید تراکنشهای خود را خصوصی نگه دارند.
- ارزهای دیجیتال امن هستند: ارزهای دیجیتال از فناوری بلاک چین استفاده می‌کنند که یک دفترکل غیرمتمرکز و توزیع شده است. این بدان معناست که تمام تراکنش‌ها روی بلاکچین ثبت می‌شوند و میتوان آنها را تأیید کرد؛ اما نمی‌توان آنها را دست‌کاری یا تغییر داد. این امر باعث میشود ارزهای دیجیتال بسیار ایمن شوند. به‌عنوان‌مثال، پس از انجام یک تراکنش، برگشت یا متوقف کردن آن غیرممکن است. این موضوع به جلوگیری از سوءاستفاده کلاهبرداران از کسب‌وکارهایی که ارزهای دیجیتال را می‌پذیرند کمک میکند.
- تراکنشهای ارزهای دیجیتال از سرعت بالایی برخوردارند: یکی از مشکلات اساسی ارز فیات این است که پردازش تراکنش‌ها به زمان نیاز دارد. در مقابل، تراکنشهای ارزهای دیجیتال را میتوان تقریباً فوری تأیید و پردازش کرد. این موضوع، رمزارزها را به یک انتخاب عالی برای مشاغلی تبدیل میکند که نیاز به پرداخت‌های سریع دارند، مانند کسانی که در صنعت تجارت الکترونیکی هستند.
در مطالب فوق به برخی از مزایای رمزارزها در برابر ارزهای فیات اشاره کردیم. در ادامه به معایب ارزهای دیجیتال نیز می‌پردازیم.
- ارزهای دیجیتال بی‌ثبات هستند: قیمت رمزارزها می‌تواند بسیار متغیر باشد. این بدان معنی است که ارزش سرمایه‌گذاری شما ممکن است به‌شدت و به‌سرعت کم‌وزیاد شود. به‌عنوان‌مثال، در دسامبر ۲۰۱۷، قیمت بیت‌کوین تقریبا به ۲۰ هزار دلار رسید و تنها چند ماه بعد به حدود ۳ هزار دلار سقوط کرد. این نوسانات می‌تواند برای کسب‌وکارهایی که ارز دیجیتال را به‌عنوان روش پرداخت می‌پذیرند، مشکل‌ساز باشد. به‌عنوان‌مثال، فرض کنید قیمت ارز دیجیتال یک شبه به طور چشمگیری کاهش یابد و این موضوع، کسب‌وکارها را تا حد زیادی دچار ضرر و ریسک کند.
- رمزارزها کنترل نشده‌اند: یکی از بزرگ‌ترین مشکلات ارزهای دیجیتال این است که در حال حاضر، بازار این دارایی قانون‌گذاری نشده است. این بدان معنا است که دولت نسبت به ارزهای فیات، کنترل بسیار کمی بر آنها دارد. این موضوع می‌تواند برای کاربران مشکل‌ساز شود. برای مثال، اگر شرکتی که با راه‌حل‌های پرداخت پرخطر سروکار دارد، ممکن است لازم باشد از مقررات ضد پول‌شویی (AML) پیروی کند. بااین‌حال، ازآنجایی‌که ارزهای دیجیتال نظارتی ندارند، پیروی از این مقررات می‌تواند دشوار باشد.
- ارزهای دیجیتال به طور گسترده پذیرفته نشده‌اند: در حال حاضر، رمزارزها به‌عنوان روشی برای پرداخت به طور گسترده پذیرفته نشده‌اند. این بدان معنا است که احتمالا در یافتن کسب‌وکارهایی که ارز دیجیتال را می‌پذیرند با مشکل مواجه خواهید شد. در نتیجه، اگر بخواهید از رمزارزها به‌عنوان روش اصلی پرداخت خود استفاده کنید، ممکن است در برخی موارد موفق نشوید؛ بنابراین در مجموع میتوان گفت که هنوز برای اکثر کسب‌وکارها، ارز فیات یک انتخاب محبوب است.
آیا ارز دیجیتال جایگزین ارز فیات خواهد شد؟
ارزهای دیجیتال در شکل فعلی خود از مرزها و مقررات فراتر میروند که ضمن اثرات مثبت، تاثیر منفی نیز دارد. رمزارزها مانند ارزهای فیات، تحت کنترل یا تأثیر بانکهای مرکزی نیستند. بانکهای مرکزی از ابزارهای سیاست پولی برای تأثیرگذاری بر تورم و اشتغال از طریق نرخ بهره و عملیات بازار باز استفاده می‌کنند. تمرکززدایی، یکی از اصول اساسی پشت ارزهای دیجیتال، این ابزارها را حذف میکند.
صندوق بین‌المللی پول (IMF) به دلیل نوسانات قیمت‌ها، توصیه میکند که در وضعیت فعلی، ارز دیجیتال را به‌عنوان ارز اصلی ملی استفاده نکنید. علاوه بر این، نهاد مذکور احساس میکند که خطرات ثبات مالی کلان و عدم حمایت از مصرف‌کننده در بازار رمزارزها باید موردتوجه قرار گیرد. باتوجه‌به موارد فوق، اثرات جایگزینی کامل ارز فیات هنوز در حال بررسی و ارزیابی است. این تحول ممکن است اثرات نامطلوب قابل‌توجهی بر ثبات اقتصادی و مالی داشته باشد، یا دورانی از ثبات کامل جهانی را آغاز کند.
سوالات پرتکرار درباره ارزهای فیات
- ارز فیات چیست؟
ارز فیات نوعی پول است که ارزش آن از طرف دولت تضمین شده و پشتوانه فیزیکی مانند طلا یا نقره ندارد. این ارز بر پایه اعتماد عمومی به دولت و نظام اقتصادی آن کشور کار میکند.
- ارز دیجیتال بهتر است یا ارز فیات؟
قیمت و ارزش ارز فیات به‌طورکلی پایدارتر از ارزهای دیجیتال است. ارز دیجیتال با نوآوری گره خورده و در آینده ممکن است مانند فیات به پایداری برسد.
- آیا ارز دیجیتال جایگزین پول نقد میشود؟
پول نقد شکل فیزیکی پول فیات است و معاملات با پول نقد طی چند سال اخیر روبه‌کاهش بوده است. بنابراین ممکن است استفاده از پول نقد همچنان کاهش یابد و چیزی مانند ارزهای دیجیتال جایگزین آن شود. در حال حاضر، کارت‌های بدهی و اعتباری جایگزین اکثر تراکنشهای نقدی شده‌اند.
- چرا دولتها هنوز از ارز فیات استفاده می‌کنند؟
زیرا ارز فیات ابزار بسیار انعطاف‌پذیری برای اجرای سیاست‌های پولی است. دولتها می‌توانند حجم پول را بر اساس نیاز اقتصادی تنظیم کنند، بحران‌های مالی را بهتر مدیریت کنند و ثبات نسبی بازار داخلی را حفظ نمایند.
- آیا ارز فیات می‌تواند بی‌ارزش شود؟
بله. اگر دولت مدیریت درستی بر اقتصاد نداشته باشد یا تورم کنترل‌نشده ایجاد شود، ارزش ارز فیات ممکن است کاهش یابد یا حتی در شرایط بحرانی بی‌ارزش شود؛ همانطور که در برخی کشورها مثل ونزوئلا یا زیمبابوه رخ داده است.
- تفاوت اصلی بین ارز فیات و رمزارز چیست؟
ارز فیات توسط دولت چاپ و کنترل میشود و به‌عنوان پول رسمی کشور شناخته میشود. در مقابل، رمزارزها معمولا غیرمتمرکز هستند، عرضه محدود دارند و توسط فناوری بلاکچین مدیریت می‌شوند، نه دولتها.
منبع ompfinex
