مروری بر مسیر پرفراز و نشیب بیتکوین و ارزهای دیجیتال که آغاز آن، انتشار یک سند دیجیتال ۹ صفحه‌‌‌‌‌‌‌ای بود
۱۵ سالگی سند آغاز کننده همهچیز بزرگنمایی متن خبر دنیای‌اقتصاد : در ۳۱ اکتبر سال۲۰۰۸، شخص یا گروهی با نام مستعار ساتوشی ناکاموتو، وایتپیپر یا سند دیجیتالی را با عنوان «بیتکوین: یک سیستم نقدی الکترونیکی همتا به همتا» منتشر کرد. این سند ۹صفحه‌‌‌‌‌‌‌ای، چیزی را که امروزه بهعنوان یکی از انقلابی‌‌‌‌‌‌‌ترین نوآوری‌‌‌‌‌‌‌های فنی و مالی قرن بیست‌و‌یکم به‌شمار می‌رود پایه‌‌‌‌‌‌‌گذاری کرد. بیتکوین اولین ارز دیجیتال غیرمتمرکز، از آن زمان تا به امروز نه‌تنها طرز تفکر در مورد نحوه کارکرد و استفاده از پول و امور مالی را تغییر داده، بلکه تاثیر عمیقی بر فناوری، اقتصاد و جوامع جهانی داشته‌است. مسیری که کم چالش نبوده اما روزهای درخشانی را برای بیتکوین و ارزهای دیجیتال نیز داشته‌است. سرمایه‌گذاران بازار ارزهای دیجیتال طی این ۱۵سال‌تغییرات بزرگی را شاهد بوده‌‌‌‌‌‌‌اند و درحالیکه زمانی ۱۰هزار بیتکوین معادل دو پیتزا بود، امروزه اعشارهای آن ارزشی‌برابر با طلا و بسیاری از کالاهای لوکس پیدا کرده‌است. مسیر طی شده بیتکوین و بازار ارزهای دیجیتال طی این ۱۵ سال‌اطلاعات مفید و جذابی را برای سرمایه‌گذاران جدید و قدیمی این بازار پرنوسان در خود دارد، مسیری که بررسی آن به‌خوبی میزان پیشرفت‌‌‌‌‌‌‌ها و همچنین فرصت‌های آینده بازار را به علاقهمندان نشان می‌دهد.
تولد وایتپیپر بیتکوین
با ایجاد بحران مالی جهانی سال۲۰۰۸ و سقوط بازار مسکن، اعتماد مردم به موسسات مالی سنتی کاهش یافت. ساتوشی ناکاموتو نیز از جمله افرادی بود که سیستم مالی سنتی را ناکارآمد میدید و به همین دلیل، مفهوم یک ارز دیجیتال غیرمتمرکز را با انتشار سندی دیجیتال توضیح داد. در این وایتپیپر، ارز دیجیتالی به‌نام بیتکوین شرح داده‌شده بود که بدون نیاز به واسطه‌‌‌‌‌‌‌هایی مانند بانک‌ها و دولت‌ها می‌توانست عمل کند.این ارز دیجیتال از یک شبکه بلاک‌چینی همتا به همتا برای تراکنش‌های الکترونیکی استفاده می‌کرد، شبکه‌ای که کاربران در آن وظیفه مدیریت، مشارکت در توسعه و استفاده را دارند و راهی برای کنترل آن توسط دولت‌ها وجود ندارد. این ویژگی علاوه‌بر مزایای متنوعی مانند امنیت بیشتر، ثبت غیرقابل‌تغییر اطلاعات و انتقال قدرت به‌کاربران نوسانات قیمتی را نیز برای این ارز دیجیتال رقم زد. موضوعی که به جذابیت اصلی بیتکوین تبدیل شد.
پذیرش و تحولات اولیه بیتکوین
پس از انتشار وایتپیپر، توسعه بیتکوین آغاز و علاقهمندان از سراسر جهان در این مسیر به ساتوشی ناکاموتو کمک کردند. در سالهای ابتدایی بیتکوین موفق به جذب پذیرندگان اولیه خود شد و رویدادهای مهمی در مسیر توسعه بیتکوین رخ‌داد. پس از انتشار بیتکوین، استخراج‌‌‌‌‌‌‌کنندگان شروع به اعتبارسنجی تراکنشها و اضافه‌کردن آنها به بلاکچین کردند. اولین تراکنش بیتکوین توسط ساتوشی ناکاموتو انجام شد و ۱۰ بیتکوین را برای برنامه‌‌‌‌‌‌‌نویسی به‌نام هال فینی ارسال کرد، در ادامه پذیرندگان اولیه در مدت کوتاهی‌هزاران بیتکوین را استخراج کردند و تا سال۲۰۰۹، بیت‌کوین‌‌‌‌‌‌‌های در گردش از یک‌میلیون عبور کرد. در راستای ادامه مسیر توسعه بیتکوین، در نوامبر ۲۰۰۹ انجمن BitcoinTalk توسط ساتوشی ناکاموتو تاسیس شد که بهعنوان مرکزی برای بحث، توسعه و هماهنگی جامعه بیتکوین فعالیت می‌کرد.
بسیاری از جزئیات پیرامون بیتکوین از جمله ریشه کلمه هودل، انتخاب لوگو و دیگر موارد در این انجمن شکل‌گرفت. این انجمن همچنان فعال است و علاقهمندان می‌توانند مطالب قدیمی و جدید را در آن مطالعه کنند. با گسترش کاربران اولیه بیتکوین، زمان آزمون کارآیی این ارز دیجیتال برای پرداخت هزینه و کالا در ۲۲ مه سال ۲۰۱۰ رسید. در این تاریخ برنامه‌‌‌‌‌‌‌نویسی به‌نام لازلو هانیک یکی از معروف‌‌‌‌‌‌‌ترین تراکنش‌های تاریخ بیتکوین را انجام داد و برای دو پیتزا، ۱۰هزار بیتکوین پرداخت کرد. این تراکنش، اولین استفاده واقعی از بیتکوین بهعنوان وسیله‌‌‌‌‌‌‌ای برای مبادله کالا و خدمات به‌شمار می‌رود.
با افزایش کاربران و پشتیبانی از این ارز دیجیتال در صرافی‌‌‌‌‌‌‌ها، در سال۲۰۱۱ بازار دیجیتالی به‌نام Silk Road راه‌اندازی شد که همانند اسم خود، بهعنوان جاده‌ابریشمی برای جامعه بیتکوین عمل می‌کرد و به‌کاربران امکان خرید و فروش کالا‌‌‌‌‌‌‌ها و خدمات با استفاده از این ارز دیجیتال را می‌داد. درحالیکه این بازار ماهیت و کاربرد بیتکوین را بهعنوان ابزاری در‌برابر سانسور و کنترل به‌خوبی نشان‌داد، اما همچنین به محلی برای خرید و فروش خدمات و فعالیت‌های غیرقانونی تبدیل شد و نقش مهمی در بدنامی و افزایش دید منفی قانون‌گذاران نسبت به بیتکوین داشت. اولین رویداد هاوینگ نیز در نوامبر سال۲۰۱۲ رخ‌داد و پاداش استخراج بیتکوین از ۵۰بیتکوین به ۲۵ بیتکوین در هر بلاک کاهش یافت. رویدادهای هاوینگ تقریبا هر ۴ سال‌رخ می‌دهند و منجر به کاهش سرعت استخراج بیت‌کوین‌‌‌‌‌‌‌های باقی‌مانده می‌شوند. چهارمین هاوینگ بیتکوین نیز قرار است تا در سال۲۰۲۴ انجام شود و پاداش استخراج هر بلاک را از ۶.۲۵ بیتکوین به ۳.۱۲۵ بیتکوین کاهش خواهد داد.
افزایش شهرت بیتکوین
در سالهای پس از تاسیس، بیتکوین بهتدریج بهعنوان یک ارز دیجیتال برای پرداختها و سرمایهگذاری درمیان کاربران جهانی پذیرفته شد. استفاده از بیتکوین در این سالها فراتر از گروه کوچکی از علاقهمندان بود، افراد در سراسر جهان نسبت به خرید و استفاده از این ارز دیجیتال علاقه نشان‌دادند و کسب‌وکار‌‌‌‌‌‌‌های بیشتری شروع به پذیرش بیتکوین بهعنوان روشی برای پرداخت هزینه‌ها کردند.
در این زمان با افزایش شدید کاربران بیتکوین و افزایش‌‌‌‌‌‌‌های قیمتی این ارز دیجیتال، صرافی Mt. Gox تاسیس‌شده در سال۲۰۱۰ و مستقر در ژاپن تبدیل به مرکزی برای معاملات و تجارت بیتکوین شد، با این حال این صرافی با مشکلات امنیتی مواجه شد و در نهایت در سال۲۰۱۴ اعلام ورشکستگی کرد، این ورشکستگی تاثیرات منفی قابل‌توجهی را برای قیمت و جامعه بیتکوین به‌همراه داشت و تا به امروز پرونده طلبکاران این صرافی باز مانده‌است. در این سالها توسعه‌‌‌‌‌‌‌دهندگان جهانی نیز به فناوری بلاکچین علاقه نشان‌دادند و سهم بیتکوین از بازار ارزهای دیجیتال با عرضه ارزهای متنوع که به آنها آلت‌کوین گفته می‌شود کاهش یافت. این دارایی‌های دیجیتال جدید ویژگی‌های مختلفی را ارائه می‌کردند و با کاربردها و اهداف خود، چشم‌‌‌‌‌‌‌انداز ارزهای دیجیتال را متنوع کردند.
با افزایش علاقه کاربران به سرمایهگذاری در بیتکوین، رسانه‌های جهانی نیز به ارزهای دیجیتال علاقه نشان‌دادند و به محلی برای گفت‌وگو پیرامون تاثیر بالقوه آن بر سیستم مالی و جامعه جهانی تبدیل شدند. این افزایش علاقه، بررسی‌‌‌‌‌‌‌های نظارتی و نگرانی در مورد گسترش استفاده از این دارایی‌های غیرقابل‌کنترل را نیز به‌همراه داشت و توجه دولت‌ها در سراسر جهان به بیتکوین جلب شد. شرایطی که اثرات منفی خود را نیز به‌همراه داشت و بازار جاده‌ابریشم بیتکوین در سال۲۰۱۳، توسط اداره تحقیقات فدرال آمریکا تعطیل شد. موضوعی که محبوبیت استفاده از بیتکوین در تراکنش‌های غیرقانونی و همچنین توانایی دولت‌ها برای ردیابی و اعمال قانون در‌برابر فعالیت‌های غیرقانونی در بلاکچین را برجسته کرد.
ظهور صنعت بلاکچین
درحالیکه در ابتدای مسیر، تمام توجهها صرفا به پتانسیل سرمایهگذاری و استفاده از بیتکوین و برخی دیگر آلت کوینها در تراکنشها بود، با رشد اکوسیستم بیتکوین فناوری زیربنایی آن یعنی بلاکچین به دلیل فرصت‌های استفاده از خدمات آن در صنایع مختلف و فراتر از ارزهای دیجیتال مورد‌توجه قرارگرفت. در این دوره ظهور صنعت بلاکچین گسترده‌‌‌‌‌‌‌تر، با کاربردها و موارد استفاده متنوع رخ‌داد و اتریوم نقش مهمی در آن ایفا کرد.
در سال۲۰۱۵ یکی از توسعه‌‌‌‌‌‌‌دهندگان و علاقهمندان بیتکوین، پلتفرم بلاک‌چینی خود را به‌نام اتریوم عرضه کرد. شبکه‌ای که از خدمات جدید قراردادهای هوشمند پشتیبانی می‌کرد و این امکان را برای کاربران فراهم کرده‌بود تا توافق‌نامه‌هایی را در بلاکچین ایجاد و ذخیره کنند. توافق‌نامه‌هایی که با فراهم‌شدن پیش‌نیاز‌‌‌‌‌‌‌ها به‌طور خودکار و بر بستر بلاکچین فعال می‌‌‌‌‌‌‌شدند، بنابراین به کمک قراردادهای هوشمند، خودکارسازی بسیاری از فعالیت‌ها و فرآیندها در بلاکچین امکان‌پذیر شد.
در نتیجه، مسیر بسیاری از خدمات امور مالی غیرمتمرکز از جمله وام و تجارت در شبکه‌‌‌‌‌‌‌های بلاک‌چینی به شکل خودکار و بدون واسطه آغاز شد؛ بازار و خدماتی که امروزه به بخش بزرگ و مهمی از صنعت ارزهای دیجیتال تبدیل شده‌اند. همراه با گسترش کاربرد و موارد استفاده بلاکچین، عرضه اولیه سکه به روشی محبوب برای جمع‌‌‌‌‌‌‌آوری کمک‌های مالی تبدیل شد و پروژه‌های بلاک‌چینی به کمک این روش موفق شدند تا با فروش توکن‌‌‌‌‌‌‌های خود، سرمایه مالی به‌دست آورند. این نوآوری منجر به گسترش پروژه‌های جدید بلاک‌چینی و افزایش سرعت عرضه ارزهای دیجیتال متنوع در بازار شد.
با رشد روزافزون بازار ارزهای دیجیتال، مشاغل سنتی نیز پتانسیل بلاکچین را برای مدیریت زنجیره تامین، تایید هویت و موارد دیگر تشخیص دادند و شرکت‌های بزرگ جهانی از بلاکچین برای فعالیت‌های سازمانی و امور مالی استفاده کردند. در این سالها با عرضه ارزهای دیجیتال جدید و متنوع، الگوریتم اجماع قدیمی بیتکوین به‌نام اثبات کار و فرآیند استخراج ارزهای دیجیتال کنار رفت و الگوریتم‌های اجماع جدیدتری مانند اثبات سهام مورد‌استفاده قرارگرفتند که مصرف انرژی ارزهای دیجیتال را به‌شدت کاهش می‌دهند و از مقیاس‌‌‌‌‌‌‌پذیری بیشتری بهره‌‌‌‌‌‌‌مند هستند. امروزه کمتر ارز دیجیتال جدیدی از الگوریتم اجماع اثبات کار استفاده می‌کند و اتریوم نیز در اواخر سال۲۰۲۲ الگوریتم اجماع خود را به اثبات سهام تغییر داد. با پیشرفت و گسترش بیشتر بازار ارزهای دیجیتال و خدمات بلاکچین، دوره پذیرش و قانون‌گذاری این دارایی‌های دیجیتال آغاز شد. ارزهای دیجیتال طی سالیان گذشته در بسیاری از فروشگاه‌‌‌‌‌‌‌ها و شرکت‌های بزرگ جهانی پذیرفته‌شده‌اند و پرداخت هزینه‌ها با ارزهای دیجیتال دیگر فعالیت دشواری به‌شمار نمی‌‌‌‌‌‌‌رود. قانون‌گذاری در بازار ارزهای دیجیتال نیز افزایش یافت و با وجود ممنوعیت ارزهای دیجیتال در برخی کشورهای جهان مانند چین، اکثر کشورهای جهانی در تلاش برای افزایش نظارت و کاهش ریسک و خطرات سرمایهگذاری در این بازار پرنوسان هستند.
جمله توکن‌‌‌‌‌‌‌های غیرمثلی، بازی‌های بلاک‌چینی و متاورس از جمله دیگر خدماتی بودند که طی چند سال‌اخیر عرضه شدند و مورد‌توجه سرمایه‌گذاران قرارگرفتند. در تمام این سالها همراه با رشد و تغییرات بازار بلاک‌چینی، بیتکوین و ارزهای دیجیتال به نوسانات قیمتی خود ادامه داده و فرصت‌های سرمایهگذاری پرسودی را در سراسر جهان در اختیار علاقهمندان قرار دادند. این نوسانات شدید قیمتی همچنان ادامه دارند و علت اصلی جذب سرمایه‌گذاران و کاربران به این بازار به‌شمار می‌روند.
تاثیرات و آینده بیتکوین
انتشار وایتپیپر بیتکوین توسط ساتوشی ناکاموتو در سال۲۰۰۸، آغاز یک سفر متحولکننده بود که بر امور مالی، فناوری و جامعههای جهانی تاثیر گذاشته است. بیتکوین در این سفر از روزهای اولیه خود و گروه کوچکی از علاقهمندان تا به پذیرفته‌شدن در موسسات بزرگ و تبدیل‌شدن به پول رسمی در کشور السالوادور، تکامل یافته و بالغ‌‌‌‌‌‌‌تر شده‌است. درحالیکه بیتکوین و بازار ارزهای دیجیتال بی‌‌‌‌‌‌‌عیب نیستند و چالش‌ها و بحث‌ها پیرامون این بازار پرنوسان ادامه دارد، کاربرد، خدمات و تاثیر جهانی بیتکوین و ارزهای دیجیتال را نیز نمی‌توان انکار کرد. با وجود تمام مشکلات و معایب مسیر این دارایی‌های دیجیتال به پایان نرسیده‌است و با حرکت به سمت آینده، جایگاه آن در دنیای مالی و فناوری بدون‌شک موضوع موردعلاقه و بحث باقی خواهد ماند.
