مروری بر آنچه بر سم بنکمن و FTX گذشت
پشت نقاب خیرخواهی بزرگنمایی متن خبر دنیای‌اقتصاد : پس از فروپاشی امپراتوری FTX در نوامبر سال گذشته، سم بنکمن فرید تلاش کرد تا از خود تصویر «مدیرعامل بدشانس اما خوش‌نیتی» بسازد که مرتکب اشتباهات فاجعه‌باری شده، اما هرگز آگاهانه قصد کلاهبرداری نداشته است. این داستان برای دادستان‌های ایالات متحده قانع‌کننده نبود و بنکمن فرید را دستگیر کردند. او متهم به سازمان‌دهی طرحی میلیارد دلاری برای جذب سرمایه‌گذاران و مشتریان FTX شد.
به گزارش فوربس، بنکمن فرید زمانی دارای بالاترین دارایی خالص ۵/ ۲۶میلیارددلاری بود؛ اما به حدود ۱۶میلیارد دلار کاهش یافت و سپس در یک هفته در نوامبر۲۰۲۲ تقریبا به صفر رسید. با احتساب سرمایه‌گذاران و سپرده‌گذاران، FTX بیش از یک‌میلیون طلبکار دارد که از نظر قانون یکی از بزرگ‌ترین ورشکستگی‌های شرکتی است که تا به حال دیده شده است. سقوط امپراتوری بنکمن فرید باعث ورشکستگی ۱۳۴نهاد در ۲۷ حوزه قضایی شده است. چندان دور از ذهن نیست پروسه بررسی این پروند یک دهه طول بکشد و در این میان ممکن است اتهامات بیشتری درباره تخلفات مطرح شود. در آستانه دادگاه بنکمن فرید در سوم اکتبر، برگه‌های مهم پرونده FTX و چهره‌ای را که به واسطه آن شهرت جهانی پیدا کرد، برای پاسخ به سوالات مهم مرور خواهیم کرد.
صعود به قله دستنیافتنی
در ابتدا FTX بهعنوان شرکت سرمایهگذاری متمرکز بر داراییهای دیجیتال فعالیتهای خود را آغاز کرد و در ادامه به امپراتوری با شکوهی در قلمرو داراییهای رمزنگاریشده تبدیل شد. زمانی که FTX اعلام ورشکستگی کرد، بیش از ۱۰۰ شرکت زیرمجموعه را شامل می‌شد. در قلب این امپراتوری دو سازمان وجود داشت که بیشترین اهمیت را داشتند: شرکت تریدینگ «آلامدا ریسرچ» (Alameda Research) که از طریق تجارت آربیتراژ فعالیت داشت و بنکمن فرید در سال۲۰۱۷ آن را تاسیس کرده بود؛ FTX، صرافی مستقر در باهاما که در سال ۲۰۱۹ تاسیس شد. بلومبرگ در گزارش خود اشاره دارد که آلامدا در ابتدا با استفاده از تکنیک‌های سنتی آربیتراژ در بازار بیت‌کوین کسب درآمد می‌کرد.
بنکمن فرید و یکی از بنیان‌گذاران آلامدا، گری وانگ، راه‌هایی برای خرید بزرگ‌ترین ارز دیجیتال جهان در صرافی‌های آسیایی پیدا کرده بودند؛ جایی که بیت‌کوین با قیمت کمتر در دسترس بود و می‌توانستند آن را در صرافی‌هایی که قیمت بالاتری برای بیت‌کوین داشتند بفروشند و از طریق مابه‌التفاوت ارزشی دو بازار سود کسب کنند. بنکمن فرید سابقا خود بهعنوان معامله‌گر در جین استریت، صندوق پوشش ریسک (Hedge Fund) فعالیت کرده بود. با توجه به سابقه کاری خود زمانی که FTX را تاسیس کرد، آن را بهعنوان یک پلتفرم معاملاتی برای سرمایه‌گذاران متخصص تبلیغ کرد و موتور مدیریت ریسک خودکار آن نمونه پیشرفته‌ای از موتورهای مورد استفاده توسط بازارسازان سنتی به کنگره معرفی کرد. اوایل سال۲۰۲۲ که FTX در اوج قرار داشت، ارزش این شرکت به ۳۲میلیارد دلار رسیده بود.
آغاز دردسر
طبق گزارش کمیسیون بورس و اوراق بهادار آمریکا، بنکمن فرید «از ابتدا» دارایی‌هایی را که مشتریان در FTX سپرده‌گذاری کرده بودند، در راستای منافع شخصی، تامین مالی موقعیت‌های تجاری و سرمایه‌گذاری‌های مخاطره‌آمیز و همچنین خریدهای هنگفت املاک و مستغلات و کمک‌های مالی بزرگ به گروه‌های سیاسی را از طریق آلامدا به کار گرفته بود. در زمان سقوط ارزش بازار ارزهای دیجیتال در ۲۰۲۲، وام‌دهندگان دیگر شروع به بازپس‌گیری سرمایه‌های خود از آلامدا کردند. در پرونده‌ای که کمیسیون بورس و اوراق بهادار آمریکا تشکیل داده است، ادعا می‌شود با وجود اینکه قبلا میلیاردها دلار از سرمایه مشتریان FTX به آلامدا انتقال داده شده بود، در این برهه بنکمن فرید برای پوشش فعالیتهای خود و موقعیت وخیم آلامدا بیشتر و بیشتر از سرمایه FTX برداشت می‌کرد.
او که قبلا در سال۲۰۲۰ میلیاردر شده بود، شروع به اهدای مبالغ زیادی به کمپین‌های سیاسی ایالات متحده کرد از جمله این موارد، او میلیون‌ها دلار به کمپین ریاست‌جمهوری جو بایدن در آن سال اهدا کرد. در چرخه انتخابات میان‌دوره‌ای ۲۰۲۲ سم بنکمن فرید، دومین کمک‌کننده بزرگ فردی به کمپین‌های دموکرات بود. بنکمن فرید اعتماد بسیاری از اعضای کنگره ایالات متحده را جلب کرد، تاجایی‌که او دو بار به‌طور رسمی درباره مقررات ارزهای دیجیتال، ابتدا در دسامبر۲۰۲۱ و بار دیگر در فوریه۲۰۲۲ شهادت داد.
او به کنگره توصیه کرد که یک چارچوب نظارتی بر اساس سیاست‌های موجود ایجاد کند. بنکمن فرید هزینه زیادی را صرف به‌دست آوردن شهرت ساختگی بهعنوان یک بشردوست و فعال تجاری تیزهوش کرده بود. البته پذیرش عمومی این شخصیت بود که به محافظت از بنکمن فرید در زمان کلاهبرداری کمک کرد. او تلاش کرده بود تا حمایت دستگاه سیاسی آمریکا را داشته باشد و حداقل ۴۰میلیون دلار در انتخابات گذشته آمریکا خرج کرده بود. درحالی‌که شواهد نشان می‌داد فعالیتهای تجاری بنکمن فرید کلاهبرداری بود؛ اما پولی که او در این راه به کار برده است، واقعی بود.
داستان سقوط
زمانی که FTX توکن خود را به نام FTT منتشر کرد. آلامدا همراه با سوءاستفاده از توکن‌های که تحت مالکیت FTX بود یا در آنها سرمایهگذاری کرده بود، شروع به خرج کردن FTT نیز کرد. آلامدا از تمام این توکن‌ها بهعنوان وثیقه برای فعالیتهای استقراضی خود بهره می‌برد و این در حالی بود که از وجوه مشتریان FTX برای تجارت نیز استفاده می‌کرد. مانند بسیاری از توکن‌های رمزنگاری، پشتوانه FTT نمی‌توانست میزان قابل توجهی از دارایی‌ها در دنیای واقعی باشد؛ این به آن معنا بود که ارزش آن به‌شدت به ثروت خود FTX وابسته بود و اگر FTX یا آلامدا به مشکل برمی‌خوردند، این توکن‌ها بلافاصله بی‌ارزش قلمداد می‌شدند.
هنگامی که سوالاتی درباره FTT توسط مدیر اجرایی صرافی رقیب، بایننس، مطرح شد، نظارت ضعیف و مدیریت ریسک ناکارآمد گروه FTX، مشکل را تشدید کرد. با شدت گرفتن شایعات مشتریان شروع به برداشت وجوه از FTX کردند، در چنین اوضاع بحرانی برای سرمایه‌گذاران مشخص نبود سرمایه FTX در کجا صرف شده است یا چه مقدار از دارایی‌ها را می‌توان نقد کرد. با واضح‌تر شدن وخامت اوضاع مشتریان وحشت‌زده به دنبال تخلیه تمام حساب‌های خود بودند.
اکونومیست در این زمینه می‌گوید تقاضا برای محکوم کردن بنکمن فرید، برای سیستم قضایی آمریکا به نبردی طولانی و پر هرج‌ومرج می‌ماند. قوانین ورشکستگی آمریکا در طول قرن‌ها برای طبقه‌بندی مشاغل مختلف تغییر کرده است. اکنون اما برای اجرای عدالت، وکلا باید نحوه اعمال آنها را در شرکت‌های رمزنگاری بررسی کنند. در نوامبرFTX اعلام ورشکستگی کرد که به شرکت ورشکسته اجازه می‌دهد به جای انحلال، سازمان‌دهی مجدد کند. این فرآیند معمولا بهعنوان در مقام حل مسائل قانونی بین شرکت و طلبکارانش انجام می‌شود. این شرکت در دادگاه عنوان کرده است سعی خواهد داشت سرمایه‌گذاران را متقاعد کند برای جبران بدهی به جای پول نقد، سهام شرکت را بپذیرند.
دادگاه‌های آمریکایی هنوز دستورالعمل مشخصی برای جرایم در ساختار کریپتو را به سرانجام نرسانده‌اند. درحالی‌که کریپتو به سال پانزدهم حضور خود پا نهاده، کماکان درباره چیستی آن توافقی حاصل نشده است. مبادله توکن‌ها در دفتر کل مجازی توسط نرم‌افزاری روی بلاک‌چین ثبت می‌شود که هیچ‌کس مسوول کنترل آن نیست. چنین پروسه‌ای با قانون مالکیت مطابقت ندارد. در این قانون فرض می‌شود افراد مالک داراییهای خود هستند. در قانون تصریح می‌شود که افراد دارایی‌هایی که مالک آن هستند یا از نظر فیزیکی در اختیار دارند یا همچون سهام، دارایی‌ها دارای گواهی مالکیت هستند.
در چنین شرایطی بستانکارانی که به دادگاه مراجعه می‌کنند به احتمال بالا شانسی برای بازپس‌گیری پول خود ندارند. هنگامی که در بورس معاملات سهام دچار مشکل قانونی می‌شود، از حقوق مشتریان توسط قوانین متحدالشکل تجاری، قانونی که بر معاملات تجاری در آمریکا حاکم است، محافظت می‌شوند. این در صورتی است که در این پرونده، موارد شرایط استفاده FTX، به صراحت این قانون را نادیده گرفته است. در ۴ژانویه، قاضی پرونده دیگری از ورشکستگی رمزارزی حکم داد که برخی از مشتریان فاقد حقوق مالکیت بر سپرده‌های خود هستند. مشتریان FTX ممکن است مجبور باشند سال‌ها منتظر باشند تا مشخص شود از دیدگاه قانون مستحق دریافت زیان هستند یا داراییهای آنان به رسمیت شناخته نمی‌شود.
در صورت توافق بر سر تسویه، سپرده‌گذاران با غول مرحله آخر -نحوه دریافت دارایی- مواجه خواهند شد. بیشتر داراییهای ارزشمند قابل بازیابی FTX احتمالا در قالب توکن‌های رمزنگاریشده خواهد بود. تناقض اجرایی اصلی اینجا رخ می‌دهد: به‌طور قطع توکن‌ها از نظر وکلا و سیاستمداران، ارز پذیرفته‌شده نمی‌تواند باشد. ارز مورد حمایت قانون در صورتی به رسمیت شناخته می‌شود که توسط دولتی حمایت شود. به نظر می‌رسد که وقتی زمان حسابرسی داراییهای FTX فرا می‌رسد، دادگاه باید ادعاها را در قالب معادل دلاری بررسی کند. طرح مساله «معادل دلاری» این سوال را مطرح می‌کند که نرخ مبادله کدام روز بهعنوان معیار استفاده خواهد شد. دارایی FTX از توکن‌های زیادی تشکیل شده است که حراج آنها می‌تواند جرقه‌ای باشد که ارزش بازار توکن‌ها را به آتش بکشد.
با زیان‌های عظیم سرمایه‌گذاران و مشتریان FTX، بنکمن فرید احتمالا هدف بسیاری از دعاوی حقوقی و مراحل ورشکستگی طی سال‌های آتی خواهند بود. خسارات هنگفت و اتهامات کلاهبرداری و سرپوش‌گذاشتن بر مشکلات شدید مالی می‌تواند سال‌ها گریبان‌گیر سم بنکمن فرید باشد و منجر به محکومیت زندان شود.
