معاملات اسپات چیست؟
بدون شک، ساده‌ترین راه برای ورود به دنیای ارز دیجیتال، اسپات تریدینگ است. روشی سرراست برای خرید و فروش رمزارزها که می‌توانیم بگوییم رایج‌ترین تکنیک ترید برای تهیه کریپتوکارنسی است. در این مقاله، ۰ تا ۱۰۰ معاملات اسپات را زیر ذره‌بین میبریم و سعی می‌کنیم مطلبی کامل و مفصل راجع به این موضوع برایتان آماده کنیم.
معاملات اسپات (Spot Trading) چیست؟
معاملات اسپات، تا حد زیادی شبیه خرید و فروش مایحتاج روزانهمان است؛ مثلاً وقتی میخواهید از سوپرمارکت ماست بخرید، پول را پرداخت میکنید و جنس را تحویل میگیرید؛ درست مثل معاملات اسپات. در این شکل از معاملات، خرید و فروش به‌صورتی است که بلافاصله بعد از انتقال پول، کالا یا دارایی منتقل میشود. در بازار کریپتوکارنسی، معاملات اسپات مشخصاً برای خرید و فروش رمزارزها شکل می‌گیرند. به این شکل که خریدار با پرداخت پول فیات (مثلاً همین ریال خودمان) یا رمزارزی دیگر (مثل بیتکوین یا تتر) کوین مدنظرش را تهیه میکند.
برای مثال، فرض کنید میخواهید ۱۰ میلیون تومان بیت کوین بخرید. خیلی ساده ۱۰ میلیون را می‌پردازید و مقدار بیتکوین مشخصی را دریافت میکنید.
نکته بسیار مهم در رابطه با Spot Trading این است که بر اساس قیمت لحظهای انجام میشود؛ یعنی اگر در زمان خرید، قیمت بیتکوین (برای مثال) ۱ میلیارد تومان باشد، با پرداخت ۱۰ میلیون تومان صاحب ۰٫۰۱ این رمزارز خواهید شد. این نوع از خرید و فروش، نزد افراد تازه‌کار محبوبیت بیشتری دارد؛ چون پیچیدگی و ریسک آن کمتر است؛ همچنین، خوب است بدانید که معاملات نقدی، معاملات آنی، معاملات لحظهای و… دیگر اسامی Spot Trading هستند. برای رفع هرگونه ابهام، در بخش کوتاهی، این شکل از معاملات را با هولد کردن مقایسه می‌کنیم.
شباهت‌ها و تفاوت‌های معاملات اسپات با استراتژی HODL
در عمل، این شکل از معاملات با سرمایه‌گذاری یا اصطلاحاً HODL متفاوت است. در رویکرد سرمایه‌گذاری، خریدار پس از خرید رمزارز آن را به کیف پولش منتقل میکند و بدون توجه به نوسانات بازار، آن را برای آینده کنار می‌گذارد. ولی در اسپات تریدینگ، خریدار تلاش میکند در قیمت پایین رمزارز را بخرد و در قیمت بالاتر آن را بفروشد؛ هدف کسب سود در کوتاه‌مدت یا گاهی میان‌مدت است.
نکته: حتی اگر قصد HODL هم داشته باشید، بالاخره باید از راهی رمزارز مدنظرتان را تهیه کنید؛ بهترین روش برای خرید رمزارز جهت سرمایه‌گذاری، همین معاملات اسپات است.
توصیه می‌کنیم برای شناخت بیشتر مفهوم HODL، مقاله هولد کردن چیست را بخوانید.
پس بهطور کلی، اسپات تریدینگ به دو هدف انجام میشود:
- سرمایه‌گذاری و HODL بلند‌مدت؛
- فروش در قیمت بالاتر و کسب سود در کوتاه‌مدت یا میان‌مدت.
قبل از اینکه بیشتر جلو برویم، اجازه بدهید در بخش بعدی معنای اصطلاحات رایج در Spot Trading را بررسی کنیم.
واژهنامه معاملات اسپات در کریپتو
آشنایی با مفاهیمی که در ادامه میآوریم، هم کار ما را راحت میکند و هم باعث میشود شما ادامه مقاله را راحتتر بخوانید.
Spot Price (قیمت لحظهای)
همانطور که از نامش مشخص است، Spot Price نشاندهندۀ قیمت هر رمزارز در لحظه است؛ بالاتر هم گفتیم که معاملات اسپات بر اساس همین Spot Price یا قیمت لحظهای انجام می‌شوند.
برای مثال، همانطور که در تصویر زیر می‌بینید، Spot Price بیتکوین در لحظۀ نگارش این مقاله برابر با ۲۶۷۵۷ دلار است.
Crypto Pairs (جفت‌ارزها)
منظور از جفت‌ارز، دو ارزی هستند که قرار است در معامله مورد استفاده قرار بگیرند. مثلاً شما دلار می‌دهید و خرید اتریوم انجام می دهید. در این حالت با جفت‌ارز ETH/USDمعامله کرده‌اید. بهطور کلی، دو نوع جفت‌ارز داریم. فیات به رمزارز یا رمزارز به رمزارز. نمونۀ اولی را که بالاتر گفتیم؛ همان ETH/USD. نمونۀ دومی هم می‌تواند ETH/USDT یا حتی ETH/BTC باشد.
Order Book (لیست سفارشات)
اوردربوک، لیستی از سفارش‌های باز خرید و فروشی است که توسط افراد به ثبت رسیده است. در واقع Order Book اطلاعاتی مربوط به عمق بازار را در اختیار تریدر قرار می‌دهد. اوردربوک‌ها دو بخش دارند.
- بخش خرید:لیستی شامل تمام سفارش‌های باز خرید.
- بخش فروش:لیستی شامل تمام سفارش‌های باز فروش.
نکته:منظور از سفارش باز، سفارشی است که هنوز به سرانجام نرسیده است؛ مثلاً اگر سفارش خرید گذاشته باشید و هنوز خرید انجام نشده باشد، سفارشتان باز محسوب میشود.
وقتی شروع به انجام معاملات اسپات کنید، دو مفهوم دیگر هم به گوشتان می‌خورند. Ask و Bid.
Ask نشان‌دهنده کمترین قیمتی است که فروشنده حاضر است بفروشد و Bid نمایانگر بالاترین قیمتی است که خریدار حاضر است بپردازد. قدرت نقدشوندگی یا liquidity هم مفهوم دیگری است که باید با آن آشنا باشید. منظور میزان آسانی انجام معاملات در بازار است. مثلاً وقتی حجم معاملات بالا باشد، یعنی قدرت نقدشوندگی بالا است و راحت می‌توانید رمزارز مورد بحث را بخرید یا بفروشید. البته که سفارش‌ها هم انواع مختلفی دارند که آن‌ها را هم بررسی می‌کنیم.
Limit Order
در صرافی ارز دیجیتال، این امکان برای تریدر وجود دارد که با قیمت دلخواهش خرید کند. به این منظور، فرد باید از Limit Order استفاده کند. اجازه دهید سازوکار این شکل از سفارش را با مثال توضیح دهیم.
فرض می‌کنیم قیمت یک رمزارز ۱۰۰۰ دلار است و طبق تحلیل‌های شما، قرار است تا ۹۰۰ دلار ریزش کند. با استفاده از Limit Order، می‌توانید به پلتفرم بگویید که هرگاه قیمت به ۹۰۰ دلار رسید، به‌صورت خودکار ۵۰۰ عدد (برای مثال) از آن رمزارز مشخص برایتان بخرد.
برعکس این موضوع هم صادق است. مثلاً پیش‌بینی کرده‌اید که قیمت تا ۱۱۰۰ دلار بالا می‌رود و احتمالاً بعد از آن ریزش میکند. باز هم می‌توانید سراغ Limit Order بروید و تعیین کنید که به محض رسیدن به قیمت مشخص‌شده، همه یا بخشی از رمزارزها را به‌صورت خودکار بفروشد.
Market Order
بر خلاف Limit Order که می‌توانید در آن قیمت خرید یا فروش را مشخص کنید، در Market Order، معامله به‌صورت آنی و با همان قیمت لحظهای انجام میشود.
معمولاً از این شکل سفارش، موقعی استفاده میشود که تریدر می‌خواهد معامله در سریع‌ترین زمان ممکن شکل بگیرد. در معامله اسپات، خیلی راحت می‌توانید از این شکل سفارش استفاده کنید؛ بدون اینکه نیاز به وارد کردن عددی مشخص برای جوش خوردن معامله وجود داشته باشد. این نوع سفارش، مخصوصاً به کار افرادی می‌آید که تحلیل بلد نیستند یا قصد سرمایه‌گذاری دارند و نوسانات جزئی اهمیتی برایشان ندارد. در بخش بعدی، بررسی می‌کنیم برای انجام معاملات اسپات، باید سراغ کدام پلتفرم‌ها بروید.
معاملات اسپات در کجا امکانپذیر است؟
بهطور کلی، ۳ بستر برای معاملات اسپات وجود دارند:
- صرافیهای متمرکز یا Centralized Exchanges (CEXs)
- صرافیهای غیرمتمرکز یا Decentralized Exchanges (DEXs)
- رو در رو یا Over the Counter (OTC)
منظور از صرافیهای متمرکز، همین اکسکوینو، بایننس، کوکوین و… هستند. شناخته‌شده‌ترین غیرمتمرکزها هم Uniswap و dYdX هستند.
اما گزینه سوم، یا OTC، به زمانی اشاره دارد که دو شخص تصمیم بگیرند بدون دخالت هیچ واسطه‌ای با هم معامله کنند. فرض می‌گیریم فردی کلی بیتکوین دارد و می‌خواهد بخشی از آن را بفروشد و به پول فیات تبدیل کند؛ شاید هم بخواهد رمزارز دیگری داشته باشد. مثلاً بیتکوین بدهد و اتریوم دریافت کند.
از قضا، یکی از دوستان نزدیک این فرد می‌خواهد به دنیای رمزارزها ورود کند. هیچ اجباری وجود ندارد که خرید رمزارز از طریق صرافی‌ها انجام شود! این دو طرف می‌توانند با هم بر سر قیمتی توافق کنند و بدون هیچ پلتفرم و واسطه‌ای معامله کنند. مثلاً دارنده بیتکوین می‌گوید در ازای ۱۰۰ میلیون تومان، ۰٫۱ بیتکوین می‌دهم. اگر دوست نزدیکش (همانی که می‌خواهد بیتکوین بخرد) قبول کند، دیگر باقی ماجرا بین طرفین است.
پول به حساب فروشنده واریز و مقدار بیتکوین توافقی به کیف پول خریدار منتقل میشود. به این شکل از Spot Trading، رو در رو، Over the Counter یا به اختصار OTC می‌گویند با در نظر گرفتن این نکته که همیشه امکان معامله از طریق OTC مهیا نیست، بهترین گزینه برای انجام معاملات اسپات صرافیهای متمرکز هستند. چون هم معمولاً لیکوییدیتی خوبی دارند و هم تحت قوانینی هستند که با نهایت توان از کاربران حمایت می‌کنند.
معامله اسپات چطور انجام میشود؟
ما این بخش آموزش را روی صرافی خودمان، یعنی اکسکوینو پیش میبریم؛ اما روال کار در تمام صرافیهای متمرکز مشابه است. اول از همه، باید یک حساب کاربری در اکسکوینو ایجاد کنید. بعد برای اینکه بتوانید نسبت به فروش و خرید ارز دیجیتال اقدام کنید، لازم است مراحل احراز هویت را پیش ببرید؛ پس از آن، واجد شرایط معامله در اکسکوینو شناخته خواهید شد. حالا باید از منوی سمت راست، سفارش گذاری را پیدا و روی آن کلیک کنید. در صفحۀ جدید، باید مشخص کنید قصد خرید و فروش با چه ارزی را دارید. ۴ گزینه زیر پیش رویتان هستند:
- ریال ایران
- استیبل‌کوین DAI
- تتر
- بیتکوین
فرض می‌گیریم که به‌خاطر اخبار ایجادشده، تحلیلتان بالا رفتن ارزش دلار نسبت‌به ریال است و میخواهید تتر بخرید. از بین ۴ گزینه‌ای که در جدول سمت راست صفحه وجود دارد، IRR را انتخاب کنید؛ سپس در بخش پایینی، از بین ارزهای موجود USDT (برای مثال) را انتخاب کنید. حالا به سمت چپ صفحه بروید. دو بخش خرید و فروش را مشاهده خواهید کرد. در این فرض شما قصد خرید دارید، پس طبیعتاً باید خرید را انتخاب کنید؛ اما در کل، روال کار برای فروش هم به همین شکل خواهد بود.
در فیلد اول، یعنی مقدار، باید تعداد تتری که میخواهید بخرید را وارد کنید. فیلد دوم، با توجه به قیمت تتر در همان لحظه پر خواهد شد؛ ضمناً، اگر فیلد دوم، یعنی جمع کل، همان مبلغی که قرار است بپردازید را پر کنید، مثلاً بنویسید ۱ میلیارد ریال، فیلد اول، یعنی تعداد تتری که در اختیارتان قرار خواهد گرفت، خودکار پر میشود. در فیلد سوم، کمی پایین‌تر از دو فیلد قبلی، می‌توانید قیمت مدنظرتان را بنویسید تا سفارش وارد Order Book شود.
اگر میخواهید معامله بدون فوت وقت انجام شود، در فیلد سوم، همان قیمت Spot Price را بنویسید. در غیر این‌صورت، هر مبلغی که مدنظرتان است را وارد کنید.علاوه بر این‌ها، می‌توانید تعیین کنید سفارشتان تا چه مدت‌زمانی فعال باشد. از ۱ ساعت تا ۸ ساعت. خب این هم از این؛ حالا که چگونگی اجرای معاملات اسپات را هم یاد گرفتید، بیایید به مزایا و معایب آن بپردازیم.
مزایا و معایب معاملات اسپات
از آنجا که خوبیها بیشتر از ایرادات هستند، اجازه دهید اول راجع به مزایا صحبت کنیم.
مزایا
اولین و شاید مهمترین مزیت معاملات اسپات این است که دارایی مورد معامله به خریدار تعلق خواهد گرفت؛ یعنی می‌توانید از آن برای اهداف مختلف، مثل استک، هولد، فروش مجدد در زمان دلخواه و… استفاده کنید.
مسئلۀ بعدی که بالاتر هم راجع‌به آن صحبت کردیم، آسانی معاملات اسپات است؛ همه‌چیز خیلی سرراست پیش می‌رود و در مقایسه با انوع دیگر معاملات در بازارهای مالی (مشخصاً کریپتو) بیشتر به کار تازه‌کارها می‌آید.
ضمناً، فراموش نکنید که در مقایسه با معاملات فیوچرز و حتی مارجین، Spot Trading ریسک خیلی کمتری دارد. نهایت ضرری که ممکن است شامل حالتان شود، تمام دارایی‌تان خواهد بود؛ در حالی که در انواع دیگر ترید، ضرر می‌تواند خیلی بیشتر از این حرف‌ها باشد.
در کنار همه این‌ها، معاملات اسپات در پلتفرم‌های بسیاری قابل اجرا هستند! تقریباً تمام صرافیهای متمرکز و غیرمتمرکز امکان Spot Trading را در اختیار کاربرانش قرار می‌دهند. ولی همانطور که ماه هم یک نیمه تاریک دارد، معاملات اسپات هم ایراداتی دارند.
معایب
از نظر تریدرهای حرفه‌ای، بزرگ‌ترین ایراد این نوع از معاملات، سود کمی است که در نهایت حاصل میشود. در Spot Trading خبری از اهرم نیست و همین باعث میشود سود بسیار محدود شود. همچنین، گاهی مقدار کارمزد (فی) به حدی بالا می‌رود که آزاردهنده میشود. برای برداشت باید کارمزد بدهید، برای تبدیل رمزارزها باید به بلاک‌چین‌ها کارمزد بدهید و….
یکی از معایب بزرگ معاملات اسپات این است که بیشتر در بازارهای صعودی یا اصطلاحاً گاوی کاربرد دارد؛ اما خب، با رویکردی هوشمندانه، می‌توان در بازارهای نزولی یا خرسی هم نهایت بهره را از این نوع معاملات برد. به این شکل که وقتی حس کردید قرار است قیمت‌ها کاهش پیدا کنند، رمزارزهای خود را می‌فروشید تا مجدداً با قیمت پایین‌تر آن‌ها را بخرید.
ولی در کل، هنگام زمستان بازار، برای بسیاری از رمزارزها نقدینگی (liquidity) کافی وجود ندارد و هنگام فروش با مشکل مواجه خواهید شد. تا اینجا چندباری به تفاوت‌های میان معاملات اسپات و دیگر انواع ترید اشاره کرده‌ایم. موافقید در بخش بعدی تفاوت‌های آن با معاملات فیوچرز را بررسی کنیم؟
تفاوت معاملات اسپات و فیوچرز
این دو شکل از معاملات، مثل قطب مثبت و منفی آهنربا هستند و کاملاً مقابل یکدیگر قرار می‌گیرند.گفتیم که در معاملات اسپات، دارایی (در اینجا رمزارز) بلافاصله به خریدار منتقل میشود؛ اما معاملات فیوچرز این‌طور نیست. در این شکل از معاملات، شما صاحب دارایی نخواهید بود! در این معاملات، طرفین بر سر خرید یا فروش یک دارایی در تاریخی مشخص و البته با قیمتی از پیش‌تعیین‌شده توافق می‌کنند.
بر خلاف Spot Trading که در بازارهای نزولی تا حد زیادی ناکارآمد میشود، تریدرها در معاملات فیوچرز می‌توانند هنگام نزول هم با اهرم‌ها سودهای کلان کسب کنند. فیوچرز می‌تواند سود بسیار بیشتری برای تریدر رقم بزند؛ اما خب به‌دنبال سود زیاد، ریسک بسیار بیشتری هم وجود دارد؛ به همین خاطر، بیشتر مناسب حرفه‌ای‌ها و با تجربه‌هایی است که قبلاً بارها با معاملات اسپات سروکله زده‌اند.
تفاوت معاملات اسپات و مارجین
معاملات مارجین بیشتر شبیه فیوچرز است؛ در این شکل از معاملات، می‌توانید سرمایه لازم را از پلتفرم قرض کنید و با کمک اهرم سود زیادی کسب کنید. در حالی که برای معاملات اسپات، باید پول یا رمزارز در حسابتان داشته باشید و فقط با دارایی‌ای که در اختیارتان است می‌توانید خرید و فروش کنید.
در معاملات مارجین، اغلب تریدرها ترجیح می‌دهند در مدت‌زمان کوتاه‌تری معامله را ببندند تا سود سرمایه‌ای که قرض گرفته‌اند سر به فلک نکشد! اما خب در معاملات اسپات، همانطور که می‌دانید، تریدر می‌تواند هرچقدر که می‌خواهد صبر کند و در زمانی مناسب فروش را انجام دهد. ناگفته نماند که معاملات مارجین، درست مثل معاملات فیوچرز، بسیار ریسکی‌تر از معاملات اسپات است؛ اما خب سودش هم بسیار بیشتر است.
آیا معاملات اسپات سودده است؟
چندباری در متن گفتیم که سود معاملات اسپات، در مقایسه با شکلهای دیگر ترید مثل فیوچرز و مارجین کمتر است؛ اما این به آن معنا نیست که Spot Trading سودده نیست!
در بازار پر نوسان کریپتو، خیلیها با استراتژی هولد از زیر زمین به بالای ابرها رفتند؛ ساده‌ترین راهکار این است که در زمستان رمزارزهای خوب را شناسایی کنید و بخرید و بعد از گاوی شدن بازار، آن‌ها را بفروشید و سود کنید. در نهایت، بسیار مهم است که با کمک تحقیق و جست‌وجو، اطلاعات کافی و لازم راجع‌به رمزارزی که میخواهید بخرید را جمع‌آوری کنید؛ مدیریت ریسک و استفاده از استراتژی مناسب را هم فراموش نکنید.
در این مقاله، فهمیدیم که معاملات اسپات چیست و تمام آنچه لازم بود راجع‌به آن بدانید را خدمت‌تان ارائه کردیم. اگر همچنان سوالی در این رابطه دارید، حتماً در قسمت نظرات آن را با ما مطرح کنید.
